کتاب گل نبشته‌های باروی تخت جمشید اثر عبدالمجید ارفعی انتشارات مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی

توضیحات

کتاب حاضر سومین مجلّد از گِل‌نبشته‌های باروی تخت‌جمشید متن‌های A-G است که در کاوش‌های سالهای 1313-1312 در دو اتاق در استحکامات شمال شرقی تخت‌جمشید یافت شدند. این گل‌نبشته‌ها سندهای امور مالی ایالت فارس در سالهای سیزدهم (509 پ. م.) تا بیست‌و‌هشتم (494 پ. م.) پادشاهی داریوش بزرگ را در برمی‌گیرند و آگاهی بسیاری از آنچه در زمان داریوش بزرگ در ایالت فارس (محدوده‌ای که کم‌و‌بیش همانند فارس در زمان ساسانیان را در برمی‌گرفته) می‌گذشته، به ما می‌دهند: جابجایی کالا (چون گندم، جو، آرد، شراب، آبجو و برخی میوه‌ها چون توت و امرود و چهارپایانی چون بز، گوسفند و گاو)، دریافت، ذخیره‌سازی برای مصرف انسان و دام و نیز بذر برای کاشت، پرداخت دستمزد به کارگزاران دولتی، از شاه گرفته تا خدمتکارانِ کارگران و نیز چهارپایان مستقر در محل و یا در حال سفر، پرداخت هزینه‌های سفر و نیز نامه و گزارش‌های سالانۀ عملکرد یک مکان به صورت «روزانه» و «سالانه». در آغاز ممکن است این گل‌نبشته‌ها در بردارندۀ سندهای تکراری یک دستگاه مالی به نظر آیند، اما سرشار از واژه‌های ایرانی هستند. با شناخت درست ریشه‌های ایرانی این واژه‌ها، می‌توان از شغلها و حرفه‌های گوناگون آن دوره آگاه شد. همچنین با نام میوه‌ها، رستنی‌ها و چهارپایانی برخورد می‌کنیم که هنوز در زبان فارسی و یا گویشهای آن به جای مانده‌اند. افزون بر این با نام جایهای بسیاری که برخی از آنها هنوز دارای همان نامها هستند (چون شیراز، نیریز و…) برخورد می‌کنیم که می‌توان جای در حدود 300 تا 350 مکان نامبرده شده را مشخص کرد.